हिमाल खबरपत्रिका (८-१४ मंसिर , २०७६) बाट ‘विनाश विना विकास सम्भव छैन’ भन्ने कथनले प्रकृति र जनमानस दुवैको भविष्य खल्बलाउँदैछ। नेपालको पश्चिमी सीमा महाकाली नदी र यसको उद्गमबारे चर्चा चलिरहेकै वेला पूर्वी सीमातर्फ आँखा लगाऊँ । बीचमा छ उत्तर–दक्षिणको सिंगलीला, अनि सिमानाको दुईतिर हिमाली धार बगिरहेछन्, दार्जीलिङ–सिक्किमपट्टि टिष्टा नदी र नेपालपट्टि तमोर । कञ्चनजंघाको पूर्वी मोहडाबाट झर्दछ …
नेपाल विविधताको देश हो भने परिकार पनि विविध हुनुपर्ने हो । रहेछ ! गएको वैशाख–जेठमा केदार र किरण शर्मा दम्पतीको ‘ज्यूनार दौडाहा’ चल्यो ४० दिन, मुख्यतः सार्वजनिक बसको खाँदाखाँद यात्रामा । यसबाट मुलुकभरिका परिकारको विविध प्रसङ्ग र स्वाद हामीले चाख्न पायौं, हिमाल को २९ असार–४ साउन र त्यसपछिका केही अंकमा । जनसमुदायको हिसाबले नेपाल संसारकै विविधतापूर्ण मुलुकमध्ये …
हिमाल खबरपत्रिका (२४-३० कात्तिक, २०७६) बाट मनोभावनात्मक एकीकरणको खोजी: मधेशी समुदायको हिमालसँगको सम्बन्ध र समावेशिताको यात्रा । नेपालको हिमालयबारे आमजनमा गौरव त छ, तर जानकारी कम । जस्तै, ‘सगरमाथा हाम्रो’ भन्न रुचाउने हामी यस चुलीको आधाउधी उत्तर मोहडा तिब्बत/चीनमा पर्ने तथ्य भुल्दछौं । पोखराबाट अन्नपूर्ण शृंखला देखिंदा माछापुच्छ्रे नचिन्ने कोही भएन, तर गङ्गापूर्ण, लमजुङ हिमाल, अन्नपूर्ण १–२–३–४ …
हिमाल खबरपत्रिका (१० – १६ कात्तिक, २०७६) बाट शिक्षाविद् तथा दार्शनिक पाओलो फ्रेरेले शिक्षा नै व्यक्तिगत स्वतन्त्रता र सामाजिक अग्रगमनको कसी हो भन्दै विचार पोखेथे, सन् १९६० को दशकताका । फ्रेरेको दर्शनले प्रभावित विकास (‘डिभेलप्मेन्ट’) को पहिलो दशकतिर विदेशी सहायता संस्थाहरूलाई प्रेरित गर्यो, नेपालमा प्रौढ शिक्षाको आवश्यकता देखायो । यी संस्थामध्ये स्वीस सहायता नियोग (साटा) ले चरिकोट, …
हिमाल खबरपत्रिका (३ – ९ कात्तिक, २०७६) बाट महाअभियोग प्रक्रियाबाट विक्षिप्त डोनल्ड ट्रम्प जति छिटो अमेरिकी राष्ट्रपति पदबाट हटाइन्छन्, विश्वलाई उत्तिाकै राहत मिल्नेछ। जब हवाईजहाज पाइलटको नियन्त्रण बाहिर जान्छ र उलटपलट गर्दै जमीनतिर झर्दछ, उड्डयनको भाषामा यस्तो अवस्थालाई ‘टेलस्पिन्’ भनिन्छ । टेलस्पिन्मा जहाज र यात्रु बचाउन प्रायः असम्भव हुन्छ । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनल्ड ट्रम्प अहिले यस्तै ‘टेलस्पिन्’ …
हिमाल खबरपत्रिका (२९ भदौ – ४ असोज, २०७६) बाट मानव उत्पत्ति र बसाइँसराइको विषय अति नै ‘राजनीतिक’ हुने गर्छ, किनकि जसमा पनि ‘शुद्ध’ नश्लको चाहना हुन्छ, भए/नभएको मिथ्या गुथेर आफ्नो पहिचान पृथक् र पवित्र बताउने मनसाय हुन्छ । आर्यहरू दक्षिण एशियाली महाद्वीपमा आइपुगेर नयाँ सभ्यता भित्र्याएको र पुरानो ‘अस्ट्रालोइड’ समुदायलाई दक्षिण उपमहाद्वीपतर्फ धकेलेको धेरैको बुझाइ छ । …
हिमाल खबरपत्रिका (२२-२८ भदौ, २०७६) बाट ‘राष्ट्र राम्रो बनोस्; नियम–कानून पालना र समाज जागरुक होस्’ भनिरहने हामी नागरिक आफैं चाहिं कस्ता रहेछौं नि ! भनिन्छ — नेपालीहरू अराजक छन्, नियम पालना गर्दैनन्, बसभाडा तिर्न रुचाउँदैनन्, नक्कली विद्यार्थी परिचय पत्र बोक्छन्, ‘क्यू’ मा बस्नेको खिलाफमा छन्, आदि । तर, मेरा एक मित्र छन्, जसको दर्शनको आधार …
हिमाल खबरपत्रिका (१५-२१ भदौ, २०७६) बाट माओवादी बाल लडाकूले झण्डै एक दशकअघि राष्ट्रसंघको सुरक्षा परिषदमा दिएको बयान संसारले सुन्यो । तर, नेपाल आजै पनि नसुने जस्तो गरिरहेको छ । द्वन्द्वकालमा माओवादी नेताहरूले बाल सेना भर्ती गरेर मानवता विरुद्ध कति भयावह गल्ती गरे र यसले समाजमा कुन हदसम्मको खति गर्यो/गर्दैछ भन्ने कुरा आजसम्म पनि हाम्रा विचार …
हिमाल खबरपत्रिका (१-७ भदौ, २०७६) बाट बुझ्दै आएको कुरा हो, इतिहास लेखनको क्रममा राजा, राजनेता, वंश र उच्च खानदानको कुरा मुख्यतः लेखिन्छ; ‘भुइँमान्छे’ को अपहेलना हुन्छ । सँगै यो पनि सत्य हो कि ऐतिहासिक ‘एलिट’ पात्रको सधैं सही मूल्याङ्कन र कदर भइरहेको हुँदैन । लोकरिझ्याइँको हावाहुरी, राजनीतिक पाखण्ड या इतिहास पठनपाठन र अनुसन्धानमा कमजोरी यसका …
हिमाल खबरपत्रिका (२६-३२ साउन, २०७६) बाट कसैगरी नरोकिएको राजधानी बसाइँ सर्ने लहरलाई स्वीकारेर उपत्यकालाई सक्दो व्यवस्थित र सुन्दर बनाउने बाहेक उपाय छैन । नेपाल खाल्डो, नेपाल मण्डल, सोनिग (तीन शहर) अथवा राजधानी उपत्यका — यसको फैलावटको सीमा (‘लिमिट्स् टू ग्रोथ’) के होला ? पाटनढोकाबाट कुपण्डोल, वागमती तर्दै सुन्धारातर्फ उक्लँदै गर्दा पूरै खेतबारी र फाँटमा शहर …