Skip to content

Kanak Mani Dixit

  • Home
  • About
  • हिमाल खबरपत्रिका
    • उकालो लाग्दा
  • Nepali Times
    • On the way up
  • Himal Southasian
    • HIMAL
  • Others
    • Articles about Kanak Mani Dixit
    • नागरिक
    • Scroll.in
    • The Kathmandu Post
    • The Rising Nepal
    • Podcasts
  • Books
    • Adventures of a Nepali Frog
  • Petitions
  • Videos
    • Saglo Samaj

अन्तर्राष्ट्रिय पत्रिकामा देखिएन नेपाल

May 28, 2018 by admin

हिमाल खबरपत्रिका (६-१२ जेठ, २०७४) बाट

पर्यटनबाट आम नेपालीले लाभ लिने हो भने पुरानो र भद्दा प्रस्तुतिले काम काम चल्नेवाला छैन ।

समृद्धिको भविष्य कोर्ने, दशौं लाख युवालाई रोजगार दिने, अर्थतन्त्रलाई आत्मनिर्भर बनाउने योजनाकारहरूको अजेण्डा धेरै हदसम्म पर्यटनबाट हुने आम्दानीमा निर्भर छ ।

यसको लागि संख्या बढाउने भन्दा पनि धेरै खर्च गर्ने पर्यटक भित्र्याउनुपर्छ ।

पर्यटक आकर्षणको सन्दर्भमा कहाँ छौं त हामी ? एउटा मापक हो, अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा बिकाउ ट्राभल र टुरिजम् सम्बन्धी चिल्ला पत्रिकाहरू ।

यी पत्रिकाहरूमा गन्तव्य मुलुकबारे कति लेखिएका छन्, कति विज्ञापन छन्, सम्पादकीय झुकाव कति छ, यसलाई आधार मान्न सकिन्छ ।

नेपालको पर्यटकीय अवस्था बुझ्न मैले ‘र्‍याण्डम’ मा यही मे महीनाका तीन पत्रिका टिपें– फूड एण्ड ट्राभल, बिजनेस ट्राभलर र कण्डे नास्ट ट्राभलर । एकसरो पाना पल्टाएँ, चित्त बुझेन, फेरि पाना पाना नियालें ।

तर, फूड एण्ड ट्राभल को १३४ पृष्ठ, कण्डे नास्ट ट्राभलर को १७२ पृष्ठ, र बिजनेस ट्राभलर को ९३ पृष्ठ (आवरणसहित) मा मैले नेपाल कतै फेला पारिनँ ।

‘मेन्सन’ गरेको समेत भेटिएन ।

प्रकृतिले यत्रो पर्यटकीय सम्भावना दिएको, सांस्कृतिक विविधता र पर्यटकीय रोमाञ्चले भरिभराउ यो मुलुकबारे अन्तर्राष्ट्रिय पर्यटनका यी तीन महत्वपूर्ण पत्रिकामा एक शब्द पनि खर्चिएको देखिएन ।

यो क्षेत्रबाट यतिविधि आस गरेका हामी वास्तविक धरातलबाट कति पर रहेछौं, मेरा लागि यो अनौठो आश्चर्यसँगको साक्षात्कार हुनपुग्यो ।

कुन कुन रहेछन् त आजका चर्चित गन्तव्य देशहरू, जोसँग नेपालको प्रतिस्पर्धा हुनसक्थ्यो/हुनसक्छ ।

कुनै खास समय र अवसरमा खास देशको आकर्षण त बढ्छ नै तर प्राकृतिक र सांस्कृतिक दृष्टिमा नेपाल अरु धेरै देशभन्दा बढी सदावहार हुनुपर्ने हो । तर, हामीलाई उछिन्नेहरू पो धेरै देखिए ।

पत्रिकाका पानाहरू पल्टाउँदा देखियो– पश्चिमा घुमन्तेका लागि अहिलेका मुख्य गन्तव्यहरू रहेछन्– न्यूजिल्याण्ड, क्रोएसिया, इन्डोनेसिया, थाइल्याण्ड, ओमान, फिनल्याण्ड, मोरक्को, दक्षिण अफ्रिका, चीन, केप भर्ड, सेसेल्स् . . .

यता हामी काठमाडौं उपत्यकाको सांस्कृतिक आकर्षण ध्वस्त पार्न गएको २५ वर्षदेखि मरिमेटेर लाग्यौं ।

त्यसैको परिणाम हुनुपर्छ, सौन्दर्य र सम्पदाका शहरहरुको कुरा गर्दा अहिले इजरायलको टेलअभिभ्, मोरक्कोको फेज्, दक्षिण अफ्रिकाको पोर्ट एलिजावेथ, भारतको मुम्बईले वाह्वाही कमाएका छन् ।

हाम्रो काठमाडौंको अत्तोपत्तो छैन ।

बिजनेस ट्राभलर ले त आवरणमै दक्षिण अमेरिकी राज्य इक्वाडोरको राजधानी किटोलाई प्रस्तुत गरेको छ ।

काठमाडौंको जस्तै परिवेशको शहर हो किटो, करीब ३० लाख जनसंख्या, झण्डै ६ हजार फिटको उँचाइमा रहेको पहाडी राजधानी ।

अनि, नेपाल जस्तै राजनीतिक अस्थिरता झेलेको देश हो इक्वाडोर । तर, नेपालमण्डल जत्तिको सांस्कृतिक इतिहास र पर्यटकीय सम्भावना किटोसँग छैन, छेउछाउको एण्डिज् हिमशृंखलाले हाम्रो हिमालयसामु केही नाप्दैन– तर पनि उसको यत्रो चर्चा ? !

दक्षिणएशिया पूरैको पनि अन्यत्र भन्दा कमै ‘कभरेज्’ पाइन्छ यी पानामा नेपालको, तर पनि माल्दिभ्स त कतै छुट्दैन । छुट्दैनन्, भूटान, श्रीलंका र भारतका विभिन्न आकर्षणहरू । म्यानमारदेखि अन्दमन निकोबार टापु नयाँ गन्तव्य बनिरहेका देखिन्छन् ।

पर्यटन पत्रिकाहरूले महत्व दिने अर्को विषय हो, खानपिन । संसारका कुनाकाप्चाका नयाँ–नयाँ ‘क्विजिन्’ प्रस्तुत छन् यी पानाहरूमा ।

विशेषगरी स्थानीय उत्पादन तथा तौरतरिकामा आधारित भई ‘आधुनिक’ प्रस्तुति दिइएका परिकारमा सम्पादकहरूको ध्यान जाँदोरहेछ ।

‘हार्ड लिकर’ होइन, स्थानीय वाइन तथा ‘माइक्रोब्रुअरी’ का बियरमा आँखा पुग्दोरहेछ । तर, खानपिन र पेय पदार्थको हकमा नेपालले यी पत्रिकालाई आकर्षित गरेको देखिएन ।

सन् १९७०–८० को दुई दशकमा नेपाल पर्यटकका लागि उत्कृष्ट गन्तव्य मानिन्थ्यो– हिमाली शृंखला÷संस्कृति, उपत्यकाको सांस्कृतिक गहिराइ र चितवनको जंगलसहितको ‘प्याकेज आकर्षण’ ।

त्यसपछि राजनीतिक अस्थिरता शुरु भयो, ‘जनयुद्ध’ ले त बाँकी सम्भावना पनि ध्वस्तै पारिदियो । द्वन्द्वकालको धङ्धङी बिर्सिइँदै गएको बेला नेपालको पर्यटन फेरि ब्युँतिनै लागेको थियो– एक जना पर्यटन विश्लेषकको भनाइमा द्वन्द्वकालपश्चात्को श्रीलंका (२००९ पछि) कै गतिमा ।

तर भुइँचालो आयो, मुख्य हिमाली गन्तव्य र काठमाडौं उपत्यकामै केन्द्रित हुने गरी । हामी फेरि ओरालो लाग्यौं ।

नेपाललाई अन्तर्राष्ट्रिय पर्यटकीय ‘रेडार–स्कोप’ मा ल्याउन पुरानो तरिकाले पुग्दैन । ‘सगरमाथाको देश’ वा ‘बुद्ध जन्मेको देश’ भनेर मात्र पुग्ने छैन ।

एक त पर्यटन प्रस्तुतिमा संसार बुझेको चुस्तता चाहियो । गहिराइमा हिमालय, संस्कृति, ‘क्विजिन्’ अध्ययन पश्चात्को प्रस्तुति र अधिकतम खर्च गर्न सक्ने पर्यटकमा ध्यान । पर्यटनको आम्दानी जनमानसमा कसरी फैलाउने भन्ने कुरा केन्द्रविन्दुमा राख्नुपर्छ ।

हामीसँग इतिहास, भूगर्भ र प्रकृतिले दिएका वरदान प्रशस्त छन्, पर्यटन उद्योगलाई सफल बनाउन । तर पनि ‘हाई एण्ड टुरिजम्’ को अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा देखिएन नेपाल ।

Post navigation

Previous Post:

नागरिक सर्जन

Next Post:

चे, गणेशजी र सिपाही

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Enter the keyword

About


Kanak Mani Dixit, 67, is a writer and journalist as well as a civil rights and democracy activist. He is a campaigner for open urban spaces, and is also active in the conservation of built heritage.

Tweets by KanakManiDixit

Books by Kanak Mani Dixit

Peace Politics of Nepal
Dekheko Muluk
Dekheko Muluk

Books by Kanak Mani Dixit

Peace Politics of Nepal
Dekheko Muluk

Blogroll

  • Himal Southasian
  • Madan Puraskar Pustakalaya
  • Spinal Injury Rehabilitation Center
  • हिमाल खबरपत्रिका

Categories

Recent Tweets

Tweets by KanakManiDixit

© 2023 Kanak Mani Dixit | Built using WordPress and SuperbThemes