Skip to content

Kanak Mani Dixit

  • Home
  • About
  • हिमाल खबरपत्रिका
    • उकालो लाग्दा
  • Nepali Times
    • On the way up
  • Himal Southasian
    • HIMAL
  • Others
    • Articles about Kanak Mani Dixit
    • नागरिक
    • Scroll.in
    • The Kathmandu Post
    • The Rising Nepal
    • Podcasts
  • Books
    • Adventures of a Nepali Frog
  • Petitions
  • Videos
    • Saglo Samaj

कान्तिपुरमा हलचल

July 16, 2018 by admin

हिमाल खबरपत्रिका (३० आषाढ -४ साउन, २०७५)बाट

कान्तिपुर दैनिकका नयाँ सम्पादकले खुला समाज र स्वतन्त्र पत्रकारिताको पहरेदारी गर्ने नै छन् ।

कान्तिपुर प्रकाशन गृहका दुई सम्पादक सुधीर शर्मा (कान्तिपुर) र अखिलेश उपाध्याय (दी काठमाडौं पोष्ट) ले सामूहिक राजीनामा दिंदा राष्ट्रिय तवरमै हलचल ल्यायो– विशेषगरी सामाजिक सञ्जालमा ।

यो जनचासो नेपाली पत्रकारिता जगतको लागि शुभसंकेत हो । पञ्चायतकालमा को सम्पादक आयो को गयो केही मतलब हुँदैनथ्यो, तर आज पत्रकारिताले यत्रो विश्वसनीयता तथा अभिभारा बोक्न पुगेको छ कि सम्पादक फेरबदलले व्यापक चर्चा पाउँछ । पत्रकारिताको विश्वसनीयता र वजनको संकेत हो यो ।

पत्रकारिता जगत भने कान्तिपुर प्रकाशन गृहमा भएको यो हलचललाई पेश गर्न चुक्यो । विभिन्न प्रकाशन गृह र अनलाइनका सम्पादकले एक खालको ‘मर्यादा’ राखेको देखियो, जुन कुराले समाजको सूचना र समाचारको हकको कदर भएन ।

अनुसन्धानका साथ समाचार सम्प्रेषण नहुनाले थरीथरीका अड्कलबाजी अगाडि आए— जस्तै के यो करीब दुई दशकअघि दी हिमालयन टाइम्स नेपालमा जबरजस्ती छिराए जस्तो भारतीय संस्थापनको अर्को दाउ त होइन ? अथवा मलेशिया र भारतमा ‘हेड हण्ट’ गरी, ठूलो राशि तलब तोकेर ल्याइएका नयाँ प्रबन्धकलाई आम्दानी बढाउने जिम्मा दिइयो, दुई सम्पादकको सम्पादकीय स्वतन्त्रता कुण्ठित हुने गरी– भन्ने अड्कलबाजी पनि चल्यो ।

के हो वा के होइन, कसैलाई थाहा भएन हल्लाले नै सूचनालाई दौडायो ।

भारतको टाइम्स अफ इण्डिया मा काम गरेका ती नयाँ प्रबन्धकले त्यहाँकै अनुभव यता सार्न खोजे भने नेपाल र नेपाली पत्रकारिता जगत दुवैलाई हानिकारक हुनसक्छ ।

एक त नेपाली पत्रकारिता उत्तर भारतको हिन्दी र अंग्रेजी पत्रकारिता भन्दा फरक छ । यहाँ गहिरो विश्लेषण नेपालीमा लेखिन्छ, आम पाठक र बौद्धिक वर्गले पनि त्यही सामग्री पढ्दछन् । भारतमा भने बौद्धिक विश्लेषण अंग्रेजीबाजहरूका लागि छाडिन्छ र आम नागरिकलाई हिन्दी प्रकाशन गृहहरुद्वारा अतिवादी, अतिराष्ट्रवाद पस्किइन्छ ।

परिणाम, आम जनताको राजनीतिक अनभिज्ञताले जन्माएको कठोर लोकरिझ्याइँले नरेन्द्र मोदी जस्तो हिन्दूत्ववादी नेतालाई प्रधानमन्त्रीसम्म बनायो ।

हाम्रो नेपाली पत्रकारिताले भारतका अंग्रेजी पत्रकारिता जस्तै ‘लिबरल डेमोक्रेसी’ लाई मूलधारको रुपमा अपनाएको छ ।

आम नागरिकले खपत गर्ने सामग्रीमा हामी विचारको ‘स्पेक्ट्रम’ र तुलनात्मक रुपमा बढी स्वच्छन्दता पनि पाउँछौं । साथै, उताभन्दा दुई दशकयता हामी नागरिक, आफैंलाई धिक्कार्ने जमातमा परिणत भएको हुँदा नेपाली पत्रकारिताको यो विशेषता बिर्सने पनि गर्छौं ।

यो विशेष पाटोबारे समाजशास्त्रीय अध्ययन भएको छ/छैन मलाई थाहा छैन । पक्कै समावेशी, व्यावसायिक, ‘एक्स्पोजर’, आँट र औकातमा नेपालको पत्रकार जगतमा ठूला भ्वाङ छन्, तर तुलनात्मक रुपमा हेर्नुपर्ने हुन्छ जे कुरा जहिले पनि । यस सन्दर्भमा आस गरौं कि कान्तिपुर प्रकाशन गृह र विशेषगरी कान्तिपुर दैनिकले आफ्नो बाटो बिराउने छैन ।

टाइम्स अफ इण्डिया (टीओआई) का मालिक समीर जैनले आम भारतीयमा रहेको आफ्नो पत्रिका माथिको विश्वासलाई दुरुपयोग गरी पैसा उत्पादन गर्ने मेशीन बनाए । पत्रकार पंक्तिमा रुवावासी भयो । टीओआई का पानाहरूलाई सतही बनाए, गम्भीर विश्लेषणलाई अपहेलना गरे ।

हुँदाहुँदा ‘पेड न्यूज’ जस्तो अनर्थ पनि पत्रिकामा घुसाए । जर्नालिजम्लाई समीर जैनले ‘कमर्सिएलिजम्’ तर्फ मोडिदिए । यसै क्रममा टीओआई नरेन्द्र मोदी सरकारको पृष्ठपोषक बन्यो ।

समीर जैनले के कुराको पर्वाह गरेनन् भने एउटा दैनिक भनेको तयारी चाउचाउको प्याकेट बेच्ने जस्तो सिद्धान्त र दर्शनविहीन बजारको उत्पादन होइन । र, २०० वर्षअघि स्थापना भएको टीओआई जैन खानदानको मात्र सम्पत्ति होइन, बरु उतिबेलादेखिको नामुद सम्पादक, रिपोर्टर/डेस्क एडिटरको बौद्धिकता र मिहिनेतले यो यहाँसम्म आइपुगेको हो ।

टीओआई को प्रमुख प्रतिद्वन्द्वी हिन्दुस्तान टाइम्स ले पनि अन्ततोगत्वा यो बाटो नलिई धरै भएन । र पूरै भारतभरिकै पत्रकारिता आजसम्म उँभो लाग्न सकेको छैन । आखिर राष्ट्रिय दैनिकका सम्पादकले अन्य पत्रपत्रिका, टेलिभिजन, अनलाइन र रेडियोको सामग्री जानी नजानी निर्धारण गरेका हुन्छन् ।

भारतको अंग्रेजी पत्रकारिता भन्दा नेपालको नेपाली पत्रकारिता पाठक–विश्वासमा अडेको छ, जसले गर्दा विज्ञापन आर्जन हुन्छ, र स्वतन्त्र पत्रकारिता गरी जनताको हितमा निडर बोल्न सकिन्छ ।

नेपाल भारत भन्दा र नेपाली पत्रकारिता, भारतीय पत्रकारिता भन्दा नितान्त फरक भएको कारण कुनै गलतफहमीकै कारण कान्तिपुर ले यस उथलपुथलको घडीमा आफ्नो अग्रणी बौद्धिक र बजारस्थान नगुमाओस् !

जाँदाजाँदै शुक्रबार बिहानदेखि कान्तिपुर सम्पादकको रुपमा विभिन्न नामबारे चर्चा चल्यो । र, मध्याह्नसम्ममा १० वर्षपछि पुनः कान्तिपुरको सम्पादन कमान दोहोर्‍याउँदै, नारायण वाग्ले प्रधान सम्पादकमा नियुक्त भए । वाग्ले नेतृत्वको कान्तिपुरलाई शुभकामना !

Post navigation

Previous Post:

नबिर्स समावेशी!

Next Post:

बाफिएर रोयो हिमाल

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Enter the keyword

About


Kanak Mani Dixit, 67, is a writer and journalist as well as a civil rights and democracy activist. He is a campaigner for open urban spaces, and is also active in the conservation of built heritage.

Tweets by KanakManiDixit

Books by Kanak Mani Dixit

Peace Politics of Nepal
Dekheko Muluk
Dekheko Muluk

Books by Kanak Mani Dixit

Peace Politics of Nepal
Dekheko Muluk

Blogroll

  • Himal Southasian
  • Madan Puraskar Pustakalaya
  • Spinal Injury Rehabilitation Center
  • हिमाल खबरपत्रिका

Categories

Recent Tweets

Tweets by KanakManiDixit

© 2023 Kanak Mani Dixit | Built using WordPress and SuperbThemes