Skip to content

Kanak Mani Dixit

  • Home
  • About
  • हिमाल खबरपत्रिका
    • उकालो लाग्दा
  • Nepali Times
    • On the way up
  • Himal Southasian
    • HIMAL
  • Others
    • Articles about Kanak Mani Dixit
    • नागरिक
    • Scroll.in
    • The Kathmandu Post
    • The Rising Nepal
    • Podcasts
  • Books
    • Adventures of a Nepali Frog
  • Petitions
  • Videos
    • Saglo Samaj

क्यान्सर गन्तव्य

July 22, 2019 by admin

हिमाल खबरपत्रिका (५-११ साउन, २०७६) बाट

किफायती र विश्वसनीय क्यान्सर उपचार मुलुकभित्रै उपलब्ध हुँदो हो त नागरिक भारतमा भौंतारिनु पर्दैनथ्यो । 

सिद्धार्थ गौतमको बेला शाक्य राज्य राजधानी कपिलवस्तुको पूर्वपट्टि छेवैबाट बग्दथ्यो, रोहिणी नदी । तर, यो नाम आज इतिहासको गर्भमा पुगेको छ । बरु, भारतीय राजधानी दिल्लीबाट २० किमी दक्षिण रहेको छ, रोहिणी शहर ।

हरेक वर्ष हजारौं नेपालीको गन्तव्य बनेको छ, रोहिणी आस्था र कहाली दुवैको केन्द्र । कारण, रोहिणीमा अवस्थित राजीव गान्धी क्यान्सर अस्पताल । सरकारी या निजी होइन, गैरनाफामुखी गुठीद्वारा संचालित यो संस्था पछिल्लो दशक नेपालका क्यान्सर रोगीको छनोटको गन्तव्य बनेको छ ।

गत साताको दिल्ली भ्रमणमा राजीव गान्धी क्यान्सर अस्पताल जाने निधो गर्‍यौं । फराकिलो हाइवे हुँदै गइयो, तर जब रोहिणी पुगियो, अस्पतालमा आउने बिरामी र कुरुवाका कारण सबैतिर जाम, खचाखच । अस्पतालको फोयर छिर्दै गर्दा विदेशी बिरामी सम्पर्क अधिकृत भेटिए, निर्मल विलिएम् ।

राजीव गान्धी क्यान्सर अस्पतालमा क्यान्सरमुक्त हुँदै गरेका बुटवलका बिरामी । सबै तस्वीरः कनकमणि दीक्षित

सबैले सजिलोको लागि भन्ने गरेको ‘राजीव गान्धी’ हामी पुग्दा २८ जना नेपाली बिरामी अस्पताल शय्यामा रहेछन् । निर्मलले बताए, “दिनहुँ ६ देखि १० नेपाली बिरामी परिवार सहित यहाँ आउँछन् कोही भर्नाका लागि, कोही ‘चेक अप’ मा ।”

अस्पतालका ७ बिरामीमा सालाखाला एक नेपाली हुँदा रहेछन् । हामीले देखेका आवासीय २८ बिरामीमध्ये अधिकांश ४५ काटेका थिए, महिला र पुरुषको अनुपात लगभग उत्तिकै। एउटी ८ वर्षे बच्ची भेटिइन्, र १५–२१ असार हिमाल को नेपालका क्यान्सर पीडित बालबालिकाको आवरण सम्झिएँ ।

अस्पतालको कोरिडर, फार्मेसी, फोयर, लिफ्ट — नेपाली लवज जताततै सुनिने, नेपाली टोपी पनि खोज्नै नपर्ने । गाउँका किसानदेखि उपत्यकाका मध्यम वर्ग, उच्च पदमा रहेका कर्मचारी र तिनका परिवार — हरेक तह, तप्का र क्षेत्रका नेपाली भेटिने ‘राजीव गान्धी’ मा ।

नेपालभित्रै क्यान्सर अस्पतालको संख्या, फैलावट, शय्या संख्यामा वृद्धि, उपचार स्तर र सुलभतामा ध्यान नदिई सुखै छैन । किनकि क्यान्सरको आक्रमणबाट तपाईं–म, जो–कोही, जुनसुकै बेला थला पर्ने अवस्था छ ।

फार्मेसीमा भेटिए बुटवलका एक अधबैंसे, जो अलि धुजा परेको प्रेस्क्रिप्शन् बोकेर काउण्टरछेउ भौंतारिइरहेका थिए । पहिले उपत्यका पछि भरतपुरको अस्पतालमा जँचाउँदा पेटमा क्यान्सर देखिएपछि आत्तिएका परिवारले उनलाई सीधै दिल्ली ल्याएका रहेछन् ।

पत्ता लागिसक्दा तेस्रो ‘स्टेज’ को क्यान्सर भए पनि गत पाँच महीनामा क्रमिक सुधार भएको उनले सुनाए । तोकिएको कुल १२ केमोथेरापी सेसनमध्ये ९ सकिंदा आन्द्रामा क्यान्सरको पिडका, दागमा परिणत भई त्यो पनि हराइसकेको रहेछ । यो सुखद् उपलब्धिको लागि उपचार र परिवारजन सहितको खानपिन र बसाइ गरिकन भारु १० लाख खर्च भइसकेको रहेछ ।

बुटवलका ती बिरामी पनि अरु नेपाली जस्तै रोहिणीको सोम बजार क्षेत्रमा बस्दा रहेछन् । सोम बजारमा भेटिएका रक्सौलका रिक्सा चालकलाई अस्पतालबाट ओहोरदोहोर गराइरहँदा गृह–शहर पुगेको भान हुनेरहेछ । बाटोघाटोमा यसो नेपाली जस्तो लागेर कुरा गर्दा गल्ती पनि नहुने रहेछ ।

अस्पतालका विदेशी बिरामी सम्पर्क अधिकृत निर्मल विलिएम् ।

सोम बजारका तीनतले भवनहरूको फ्ल्याटको दैनिक किराया भारु ६०० जति रहेछ । महीनाको कुल भारु १८ हजार । खानपानमा मितव्ययी राखे अर्को १८ हजार खर्चने हो भने पनि उपचार खर्च बाहेक कम्तीमा मासिक भारु ३६ हजार सकिने ।

‘राजीव गान्धी’ को उपचार खर्च र रोहिणीको कम खर्चिलो दैनिक गुजाराको तुलनामा गुडगाउँका मेदान्त जस्ता महँगा अस्पताल र नयाँदिल्लीको घर किरायाले त पकेट झनै रित्याउने ।

प्रश्न उठ्छ, किन क्यान्सर रोकथाम, प्रतिरक्षा र सामनामा नेपालले पर्याप्त काम गर्न सकिरहेको छैन ? मुलुकभित्रै क्यान्सर पहिचान र उपचार गर्न किन यस्तो कठिनाइ, या त बिरामीको चाप अप्रत्याशित हिसाबले बढेको हो ?

पहिलेभन्दा अहिले त धेरै विशेषज्ञ संस्था छन् यहाँ, जस्तो कि भरतपुर, भक्तपुर र हरिसिद्धिका क्यान्सर अस्पताल । क्यान्सर भने प्रकोप जसरी फैलिइरहेछ, यो चाहिं पक्का हो ।

विशेषगरी आयातित र देशमै उत्पादित खाद्यवस्तुमा प्रयोग हुने विषादी, उपत्यका र अन्य शहरमा डिजल र पेट्रोलको प्रयोग तथा प्लास्टिक, रबर टायर, फोहोर जलाउँदाको वायु प्रदूषणद्वारा क्यान्सर बढ्दो छ । चुरोट, खैनी र गुट्खा सेवनको मात्रा घटेको देखिंदैन । पुरुषलाई फोक्सो, पेट, प्रोस्टेट क्यान्सरको ग्राफ उक्लँदो छ । महिलामा ‘सर्भिक्स’, स्तन र पाठेघरको क्यान्सरले बढी असर पारेको छ ।

अस्पतालको कोरिडर, फार्मेसी, फोयर, लिफ्ट — नेपाली लवज जताततै सुनिने, नेपाली टोपी पनि खोज्नै नपर्ने । गाउँका किसानदेखि उपत्यकाका मध्यम वर्ग, उच्च पदमा रहेका कर्मचारी र तिनका परिवार — हरेक तह, तप्का र क्षेत्रका नेपाली भेटिने ‘राजीव गान्धी’ मा ।

एकातर्फ क्यान्सर निम्त्याउने वातावरण, आनीबानी र जीविकासँग सम्बन्धित ‘प्रिभेन्टिभ्’ काम हुनुपर्‍यो, जस्तै पेट्रोलियम पदार्थ प्रयोगमा कमी, वायु प्रदूषण नियन्त्रण र विषादीयुक्त खाद्यान्नमा पूर्णतः बन्देज ।

अर्को, क्यान्सर रोग पहिलो या दोस्रो ‘स्टेज’ मा रहँदै पहिचान हुने सेवा मुलुकभर उपलब्ध हुनुपर्‍यो । नेपालभित्रै क्यान्सर अस्पतालको संख्या, फैलावट, शय्या संख्यामा वृद्धि, उपचार स्तर र सुलभतामा ध्यान नदिई सुखै छैन। किनकि क्यान्सरको आक्रमणबाट तपाईं–म, जो–कोही, जुनसुकै बेला थला पर्ने अवस्था छ ।

जहाँ उपचार राम्रो पाइन्छ, मानिस त्यतै जाने हो । नेपालीलाई दिएको सेवाप्रति राजीव गान्धी क्यान्सर अस्पताल धन्य छ । तर, ‘राजीव गान्धी’ पुग्नै नपर्ने अवस्था लेराउनु हाम्रो कर्तव्य हो ।

प्रतिकृया दिनुहोस

Post navigation

Previous Post:

रेमिटेन्स्: आवश्यकता, अपहेलना

Next Post:

छुच्चै हुनुपर्ने?!

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Enter the keyword

About


Kanak Mani Dixit, 67, is a writer and journalist as well as a civil rights and democracy activist. He is a campaigner for open urban spaces, and is also active in the conservation of built heritage.

Tweets by KanakManiDixit

Books by Kanak Mani Dixit

Peace Politics of Nepal
Dekheko Muluk
Dekheko Muluk

Books by Kanak Mani Dixit

Peace Politics of Nepal
Dekheko Muluk

Blogroll

  • Himal Southasian
  • Madan Puraskar Pustakalaya
  • Spinal Injury Rehabilitation Center
  • हिमाल खबरपत्रिका

Categories

Recent Tweets

Tweets by KanakManiDixit

© 2023 Kanak Mani Dixit | Built using WordPress and SuperbThemes