Skip to content

Kanak Mani Dixit

  • Home
  • About
  • हिमाल खबरपत्रिका
    • उकालो लाग्दा
  • Nepali Times
    • On the way up
  • Himal Southasian
    • HIMAL
  • Others
    • Articles about Kanak Mani Dixit
    • नागरिक
    • Scroll.in
    • The Kathmandu Post
    • The Rising Nepal
    • Podcasts
  • Books
    • Adventures of a Nepali Frog
  • Petitions
  • Videos
    • Saglo Samaj

गोमालाई बिजुली ट्रली

September 23, 2018 by admin

हिमाल खबरपत्रिका (३१ भाद्र – ६ आश्विन, २०७५) बाट

समय मिलाउन सक्नुहुन्छ भने जानुहोला जोरपाटी, गोमा दुलाललाई भेट्न ।

पीडा, हिंसा वा बिचल्लीमा परेका नागरिकलाई राज्यले जबसम्म संविधानले दिएको जीवन, स्वास्थ्य र सामाजिक सुरक्षाको अधिकार पूरा गर्न सक्दैन, त्यो अभिभारा अन्य नागरिकको हुन जान्छ ।

पीडा त देशमा सर्वत्र छ, कुनै एक व्यक्तिको अवस्था उजागर गर्न खोज्दा बाँकी लाखौं पीडितको कुरा नि ! भन्ने प्रश्न पनि जायज हो । तर एउटा नागरिकको पीडा र आकांक्षाको कुरा राख्नु अनुचित होइन– विम्ब हो, जसले अरू धेरैको अवस्था प्रतिनिधित्व पनि गर्छ ।

यस्तै कथा हो ४९ वर्षीया गोमा दुलालको, जसका इच्छा–आकांक्षा अहिले एउटा ‘इलेक्ट्रिक ट्रली’ मा आएर केन्द्रित, वा भनौं सीमित हुन पुगेको छ ।

टुँडिखेलछेउ अन्तर्राष्ट्रिय ह्विलचेयर दिवस र्‍यालीमा सहभागिता जनाउँदै गोमा दुलाल ।

मैले गोमालाई चिनेको १६ वर्षअघि हो, जब स्पाइनल इन्जुरी पुनर्स्थापना केन्द्रले जोरपाटीस्थित खगेन्द्र नवजीवन केन्द्रबाट आफ्नो काम शुरु गर्‍यो । छेवैको अपाङ्गता भएकाहरू बस्ने राइडर चेशर होम्स्‌मा बस्दथिइन् गोमा ।

शिर र हात बाहेक शरीरका कुनै अंग नचल्ने गोमाको सौहार्दता उल्लेख्य थियो । भर्खर स्थापित ‘स्पाइनल’ का हामीले उनीबाट धेरै हौसला पायौं । पछि पुनर्स्थापना केन्द्र साँगा, काभ्रे सर्‍यो तर हाम्रो लागि गोमाको ओज उस्तै रह्यो ।

रौतहटमा पाँच छोरी र एक छाेरा मध्येकी माहिली गोमा जन्मेको माघ २०२५ मा । ११–१२ वर्षमा हिंड्न–ओर्न गाह्रो हुन थाल्यो । उनी बिस्तारै थला पर्दै जाँदा विपन्न परिवार हेटौंडा जिल्ला अस्पताल पुग्यो, तर रोग पत्ता लागेन । कुइना र घुँडाका जोर्नी सुन्निन थाले, बिस्तारै शरीर चल्नै नसक्ने भयो ।

पुरानो ट्रलीमा गोमा ।

२०४६ सालमा जोरपाटीस्थित ‘एचआरडीसी’ संस्थामा हाडजोर्नी सर्जन डा. अशोक बाँस्कोटाले उनको रोग पत्ता लगाए । यो थियो ‘मल्टिपल र्‍यूमाटोइड आर्थराइटिस्’, जसले जीउ भरिका ‘जाइन्ट’ लाई आक्रमण गर्छ । जसको रोकथाम र उपचार छैन, मात्र ‘व्यवस्थापन’ गर्न सकिन्छ ।

डा. बाँस्कोटाले पहल गरी गोमालाई राइडर चेशर होम्स्‌मा भर्ना गराए । आज उनको जोरपाटी बासको झण्डै दुई दशक भइसक्यो । शरीरमा रोगको आक्रमण बढ्दै गएर ह्विलचेयरमा बस्न नसकेपछि उनलाई ‘ह्विल बेड’ अथवा ट्रलीमा राखियो ।

गोमा दुलाललाई नयाँ साथी बनाउन मन पर्छ, गफिन रमाउँछिन्, नयाँ कुरा जान्न–सिक्न चाहन्छिन् । जीउ कमजोर छ, उत्साह यथावतै ।

ओल्टाईपल्टाई गर्ने, खान दिने, भित्र बाहिर गर्ने सबै अरूको सहारामा । गोमाकी माता दश वर्षअघि बित्नुभयो, पिता बितेको पाँच वर्ष भयो । बाबुआमा बितेपछि दाइ–बहिनीहरूसँग उनको सम्पर्क पातलिएको छ । कहिलेकाहीं मोबाइल फोन कसैले कानछेउ अडाइदिन्छ र भलाकुसारी गर्ने मात्र हो ।

गोमाको जीउ अहिले ढुंगाको ढिक्का जस्तो भएको छ, हातखुट्टामा हाड र छाला मात्र छन् । तर आँखामा उत्सुकता झल्कन्छ, बोलीमा मिठास ।

नयाँ बिजुली ट्रली ।

उनको मनोरञ्जन गर्ने माध्यम गीत–संगीत हो । गएको दुई दशकमा उनको खुशीको क्षणमध्ये एक हो, जब अमृत गुरुङ र उनको ‘फोक्–रक’ ब्याण्ड ‘नेपथ्य’ ले जोरपाटीमै आएर त्यहाँ विभिन्न कारणले थला परेका जमातमाझ कन्सर्ट गरे । आजभोलि गायक–संगीतकार कुमार पौडेल हरेक शुक्रबार जोरपाटी आएर गाउँछन्, गोमालाई खुशी पारेका छन् । “संगीत त म छउन्जेल सुन्छु, संगीत नभए त मरिन्छ होला !”

चार दशक रोग व्यहोरेकी गोमाको शरीर उमेर बढ्दै जाँदा झनै कमजोर भएको छ । यस उमेर र अवस्थामा चाहिने पौष्टिक परिकार नभई सबैलाई तयार पारिदिएको खाना उनको थालमा पर्छ । तर उनलाई सबैभन्दा खट्केको पक्ष आफ्नो ‘मोबिलिटी’ हो । आफ्नो ‘म्यानुएल’ ट्रली कसैले नघचेटिदिएसम्म उनी भित्र–बाहिर गर्न सक्दिनन् सबथोकको लागि अरूकै भर ।

‘स्पाइनल’ का मित्रहरूलाई एक वर्षअघि गुहारिन् गोमाले, “एउटा इलेक्ट्रिकल ट्रली भए म आफ्नो हातले यताउता गर्न सक्नेथिएँ, अहिले जस्तो अरूमा पूरै भर पर्नुपर्दैनथ्यो ।” ‘स्पाइनल’ संस्थाका स्टाफले पहिला त गोमाका लागि बिजुली ट्रली काठमाडौंमै बनाइदिने कोशिश गरे । पछि भारतबाटै मगाउने निधो गरे । त्यो ‘ह्विल बेड’ अहिले आइपुगेको छ, र प्रशिक्षणपछि जोरपाटीमा गोमाको स्वामित्वमा जानेछ ।

गोमा दुलाललाई नयाँ साथी बनाउन मन पर्छ, गफिन रमाउँछिन्, नयाँ कुरा जान्न–सिक्न चाहन्छिन् । जीउ कमजोर छ, उत्साह यथावतै । गोमा आफैं ट्रली गुडाएर आउनेछिन्, यदि तपाईं जोरपाटीस्थित खगेन्द्र नवजीवन केन्द्र पुग्नुभयो भने ।

Post navigation

Previous Post:

तमिलनाडुका नायक

Next Post:

An electric trolley for Goma

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Enter the keyword

About


Kanak Mani Dixit, 67, is a writer and journalist as well as a civil rights and democracy activist. He is a campaigner for open urban spaces, and is also active in the conservation of built heritage.

Tweets by KanakManiDixit

Books by Kanak Mani Dixit

Peace Politics of Nepal
Dekheko Muluk
Dekheko Muluk

Books by Kanak Mani Dixit

Peace Politics of Nepal
Dekheko Muluk

Blogroll

  • Himal Southasian
  • Madan Puraskar Pustakalaya
  • Spinal Injury Rehabilitation Center
  • हिमाल खबरपत्रिका

Categories

Recent Tweets

Tweets by KanakManiDixit

© 2023 Kanak Mani Dixit | Built using WordPress and SuperbThemes